เมื่อเช้าเจอคำนี้ในคลิปเก่าสมัยปี 1967 แล้วรู้สึกว่าน่าสนใจดี เลยเอามาแยกแยะกันดีกว่า

คำว่า racket เป็นคำที่สมัยนี้ไม่ค่อยได้ยินกันบ่อยนัก ถ้าไม่ได้ไปเรียนแลนด์มาร์คฟอรั่มนี่คงจะลืมกันไปละว่ามีคำนี้อยู่ในโลก ในความหมายของ racket นอกจากจะหมายถึงไม้เทนนิสแล้วนั้น มันยังมีอีกความหมายนึงที่หมายถึงการฉ้อฉล และไม่ตรงไปตรงมากับสิ่งที่ทำ เช่นทำให้เห็นเป็นสิ่งหนึ่ง แต่เบื้องหลังนั้นต้องการอีกสิ่งหนึ่ง แต่เป็นในลักษณะที่ค่อนข้างจะไม่ตรงไปตรงมาหรือผิดกฎหมายด้วยซ้ำ

เรื่องมีเล่าอยู่ว่า ในสมัยหนึ่งที่อเมริกาเต็มไปด้วยมาเฟียครองเมือง จะมีร้านตามถนนที่หน้าร้านเปิดเป็นร้านขายขนมแต่หลังร้านเป็นบ่อนการพนันหรือทำธุรกิจผิดกฎหมายอื่นๆ ในลักษณะของการฉ้อฉลแบบนั้นเราเรียกว่า racketeering หรือ conducting a racket เสมือนมีการหลอกลวงโดยมีฉากบังหน้าให้รู้สึกว่าเป็นคนดีแต่เบื้องหลังจริงๆแล้วมีอาชญากรรมดำเนินอยู่เบิ้องหลัง ในหนังสือ Three Laws Of Performance ที่เขียนโดย Steve Zaffron กับ Dave Logan ก็อธิบายคำว่า racket สำหรับการเป็นของมนุษย์ในวิธีเดียวกับที่แลนด์มาร์คฟอรั่มอธิบายไว้ ว่าเป็นวิธีที่มนุษย์แสดงออกอย่างหนึ่ง แต่จริงๆแล้วสิ่งที่ทำให้เขาแสดงออกอย่างนั้น มาจากเบื่องหลังของที่แท้จริงอีกอย่างหนึ่ง เช่น การพร่ำบ่นของมนุษย์มาจากความชั่วร้ายที่แท้จริงคือ การที่เขาพยายามกดคนอื่นให้ต่ำลงเพื่อที่เขาจะได้สูงขึ้น และความชั่วร้ายที่อยู่เบื้องหลังที่ทำให้คนเราพร่ำบ่นกับทุกๆสิ่งรอบตัวซ้ำกันทุกวัน ก็เพียงแค่จะทำให้ตัวเขามีความสำคัญ หรือมีค่าขึ้น เท่านั้นเอง

Racket จึงมีความหมายไปในทางที่สำนวนไทยอาจจะพูดว่า ‘ข้างนอกสุกใส ข้างในเป็นโพรง’ หรือ ‘ต่อหน้ามะพลับ ลับหลังตะโก’ อะไรทำนองนั้นนะฮะ เวลาที่เรามีพฤติกรรมที่ต่อหน้าดูดีแต่เบื้องหลังมีวาระโจรซ่อนเร้นอยู่ เราก็เลยจะเรียกสิ่งนั้นว่าเป็น racket

พอมารวมกับคำว่า Commercial เป็น Commercial Racket เราก็จะได้ความหมายประมาณการสร้าง (conduct) racket เพื่อผลประโยชน์ทางการค้า ตัวอย่างที่น่าจะดังที่สุดคือเทศกาลคริสต์มาส ที่หลายคนคิดว่าเป็น Commercial Racket ที่โปรดปรานกันมากที่สุด ภายใต้เบื้องหน้าเทศกาลของการเฉลิมฉลองและส่งความสุขให้กัน เบื้องหลังนั้นคือผลประโยชน์และการขับเคลื่อนทางการค้าขนาดใหญ่ทั่วโลก (C.S. Lewis, “What Christmas Means to Me,” God in the Dock (Eerdmans: 1970) 304-305.) แต่ก็ไม่ได้บอกว่าเป็นสิ่งที่ไม่ดีนะครับ ผมเองก็สนุกบ้างเป็นครั้งคราว และการมีเบื้องหลังทางธุรกิจก็ไม่ได้เป็นเรื่องเสียหายอะไร แค่เราต้องเข้าใจมันทั้งเบื้องหน้าและเบื้องหลังให้ครบถ้วนแค่นั้นเอง

พอเราเอาความหมายของ Commercial Racket มาจับเข้ากับสถานการณ์ของสื่อและการตลาดแบบที่เรียกว่า online หรือ digital ในปัจจุบัน ก็จะมองเห็นวิธีของ Commercial Racket นี่เต็มไปหมดอย่างน่าสะพรึงกลัว ไม่ว่าจะเป็นวิดีโอที่เป็น click bates หรือ viral ที่หลอกให้เราดูอย่างเพลิดเพลินแล้วตบท้ายขายของ หรือแม้กระทั่ง Facebook หรือ Instagram เองในปัจจุบันก็กลายเป็น Commercial Racket ไปเนียนๆอย่างเรียบร้อย คนในยุคปัจจุบันดูเหมือนจะไม่ได้มีปัญหาอะไรกับการมีวาระซ่อนเร้นทางการค้าอีกต่อไปและมันดูเหมือนจะธรรมดาไปแล้วสำหรับพวกเขา ในขณะที่คนเก่าๆยุคผมยังรู้สึกอ่อนไหวกับมัน และมองเห็นมันเป็น Commercial Racket เพราะช่วงหนึ่งของชีวิตเรา เราเคยอยู่ในโลกที่ผู้คนมีความจริงใจกันมากกว่านี้โดยไม่มีผลประโยชน์แอบแฝงกระมัง นั่นเป็นสาเหตุที่ผลชอบงานเทศกาลอย่าง Wonderfruit ที่ยืนหยัดที่จะจัดงานแบบไม่มี Commercial Racket หรือกับดักโมษณาอยู่เต็มงาน หรืองานที่ผมจัดเองใน The Jam Factory อย่าง The Knack Market หรือ Art Ground หรือแม้แต่งานสิ่งพิมพ์อย่าง The Jam Mag ก็ยังยืนมาจากพื้นฐานเดียวกันตรงนี้ สิ่งที่ผมอ่อนไหวมากก็คือการหยิบยื่นความสุขให้กับผู้คน ในวิธีที่ชัดเจนว่าส่วนไหนเป็นการขายของและส่วนไหนไม่ใช่ หลายคนอาจจะมองว่าการคิดแบบฮิปปี้แบบนี้ไม่มีทางให้เราร่ำรวยไปได้หรอก ต้องทำตัวเป็น Commercial Racket เท่านั้นถึงจะประสบความสำเร็จ แต่ความสำเร็จของผมมันคงมีมุมมองที่ต่างกันกระมังครับ โดยที่มีปัจจัยของความสุขที่แท้จริงของผู้คนเป็นแกนกลางที่สำคัญต่างหาก

สิ่งที่จะทิ้งเอาไว้อาจจะเป็นอีกคำหนึ่งที่ยังไม่มีคนใช้มากนักนะครับ แต่ลองเอามาคิดเล่นๆว่าถ้าเอาคำ racket นี่ไปรวมกับ political เป็น Political Racket จะมองเห็นอะไรบ้าง อันนี้คงไม่คิดต่อแล้วนะฮะ เอาไปลองคิดกันดูเองบ้างละกัน

https://en.m.wikipedia.org/wiki/Racket_(crime)?wprov=sfti1

Feature Photo credited to Ponlawit ‘Pem’ Petra