บางทีบทสนทนาที่ควรเกิดขึ้นในสังคมไทย อาจไม่ใช่การต่อต้านคอรัปชั่น ในวิธีที่ทำให้เกิด’ผู้ถูก’ในฝั่งหนึ่ง และ’ผู้ผิด’ในอีกฝั่งหนึ่ง ในเมื่อสังคมในปัจจุบัน ไม่สามารถพิสูจน์ได้ชัดเจนว่า’ผู้ผิด’นั้น’ถูก’แค่ไหน และ’ผู้ถูก’นั้น’ผิด’แค่ไหน ในโลกแห่งทุนนิยมในปัจจุบัน ล้วนผลักให้ทั้ง’ผู้ผิด’และ’ผู้ถูก’ต่างก็ตกลงไปในพื้นที่สีเทาอันแสนดำมืดได้รวดเร็วได้พอๆกัน อำนาจที่ได้มาทั้งในระบอบประชาธิปไตยและเผด็จการ ย่อมนำพามนุษย์ปุถุชนทั้งหลาย หลงไหลได้ปลื้มไปกับกิเลสของอำนาจและผลประโยชน์อันเย้ายวนได้ไม่แพ้กัน
ดังนั้น บทสนทนาของ’ผู้ถูกหรือผู้ผิด’ ‘ดีหรือชั่ว’ และ ‘ขาวหรือดำ’ อาจจะไม่สามารถใช้เป็นเครื่องมือในการตัดสินว่าใครควรจะมีอำนาจ หรือใครควรจะหมดอำนาจ ได้อีกต่อไป มนุษย์ทั้งสองด้านล้วนคอรัปชั่นเมื่อโอกาสมาถึง ไม่ว่าจะเป็นทหารหรือนักการเมือง และนั่นคือสัจจธรรมที่ควรจะมาถึงในวาระที่เราจะตาสว่างกันทุกคนแล้วอะไรคือบทสนทนาใหม่ที่จะใช้เป็นการแยกแยะสำหรับสังคมไทย หากคำว่า’โกง’หรือ’ไม่โกง’ใช้ไม่ได้อีกต่อไปในโลกที่ทุกคนล้วนโกง

ในการแยกแยะความเป็นมนุษย์ มีการอธิบายความหมายของคำว่า integrity ไว้อย่างน่าสนใจ integrity คือความครบถ้วนสมบูรณ์ อยู่ในสภาพที่ใช้การได้ ไม่มีส่วนใดที่เว้าแหว่งไป มนุษย์ที่มี integrity คือมนุษย์ที่มีความครบถ้วนสมบูรณ์และใช้การได้ สามารถสร้างผลลัพธ์ได้ในระดับสูง มนุษย์ที่มี integrity คือมนุษย์ที่ให้คำพูดว่าจะทำสิ่งใด แล้วก็ทำสิ่งนั้น ในเวลาที่เขาบอกว่าเขาจะทำ และในการที่เขาทำเช่นนั้น มันทำให้เขาครบถ้วนสมบูรณ์ในคำพูดที่เขาให้ และตัวเขาก็ครบถ้วนสมบูรณ์ในการเป็นมนุษย์ ถ้าคุณทำงานกับมนุษย์ที่มี integrity ในระดับสูง ก็ให้แน่ใจได้เลยว่าเขาจะทำในสิ่งที่เขาพูดว่าจะทำ และทำมันตรงเวลา เขาจะมีพลังในตัวเขา และก็ทำให้คุณมีพลังไปด้วยเพื่อคุณอยู่รอบๆตัวเขา

ลองนึกถึงสังคมไทยที่ทุกคนมี integrity สิครับ ‘ทุกๆคนในสังคมลงมือทำในสิ่งที่เขาพูดว่าเขาจะทำ และทำมันตรงเวลา’ นึกถึงสังคมไทยที่มีสภาพครบถ้วนสมบูรณ์ ไม่มีความเว้าแหว่ง และเป็นสังคมที่ใช้การได้ (workable) หน้าตาของชีวิตพวกเราในสังคมจะเป็นอย่างไรกันบ้าง เราจะกลายเป็นสังคมที่มีพลังและสร้างผลลัพธ์ในระดับสูง ทุกคนในสังคมอาจจะไม่ได้เป็น’คนดี’ในความหมายเดิมที่เราเคยให้ไว้ แต่ทุกคนในสังคมกลายเป็นส่วนหนึ่งของสังคมที่’ใช้การได้’ 

คำถามต่อไปที่เราควรจะถามในสังคม แทนที่จะถามว่าผู้นำของเรา’โกงหรือไม่โกง’ เราอาจควรจะถามว่าผู้นำของเรามี integrity หรือไม่ เขาได้ทำในสิ่งที่เขาพูดว่าเขาจะทำและทำมันตรงเวลาหรือไม่ เพราะเราแน่ใจได้ว่า หากผู้นำของเรามี integrity โอกาสที่ประชาชนส่วนใหญ่จะมี integrity ไปด้วย และถ้าผู้คนส่วนใหญ่ในสังคมของเรามี integrity สังคมไทยของเราก็จะใช้การได้และสร้างผลลัพธ์ในระดับสูง ถ้านักธุรกิจไทยมี integrity ต่างชาติก็อยากจะติดต่อธุรกิจด้วย ถ้าเกษตรกรไทยมี integrity ก็จะค้าขายได้ราคา ไม่เป็นหนี้ และเข้มแข็งขึ้น ถ้าเด็กนักเรียนไทยมี integrity เขาก็จะตั้งใจเรียน เรียนดี และเป็นกำลังของชาติในอนาคต การมี integrity ในสังคมไทยเป็นเรื่องที่สร้างการเปลี่ยนแปลงในระดับของผลลัพธ์ขั้นสูงของสังคมในทุกๆด้าน และผมเชื่อว่าน่าจะเป็นบทสนทนาใหม่ที่เราควรจะก่อกำเนิดให้เกิดขึ้นในสังคมไทยในยุคต่อไปจากวันนี้โดยพลัน